TARCZYCA

Tarczyca jest nieparzystym gruczołem dokrewnym położonym w dolnej przedniej części szyi, składającym się z dwu płatów bocznych połączonych cieśnią.

Pasma łącznotkankowe dzielą ją na zraziki, składające się z pęcherzyków wysłanych jednowarstwowym nabłonkiem i wypełnionych koloidem zawierającym tyreoglobulinę (wielocząsteczkowy związek hormonu z białkiem). Komórki nabłonkowe koncentrują krążące w krwi nieorganiczne jodki i utleniają je do jodu, który tworzy z aminokwasem tyrozyną jedno- i dwujodotyrozynę, substancje hormonalnie nieczynne. Z związków tych powstają dopiero substancje aktywne: trój- i cztero- jodotyronina (tyroksyna), magazynowane jako tyreoglobulina lub wy-dzielane do krwi.

Czynność tarczycy zależy od ilości komórek, wytwarzających hormon, oraz od działania ich systemów enzymatycznych. TSH (tyreostymulina przysadkowa) powoduje rozrost i przerost komórek nabłonkowych tarczycy oraz pobudza ich czynność. Kora mózgowa przez podwzgórze wpływa na wydzielanie TSH. Przy niedoborze hormonów tarczycy zwiększa się wydzielanie TSH, co powoduje powiększenie gruczołu. Nadmiar tyroksyny hamuje wytwarzanie TSH. Szereg substancji niehormo- nalnych hamuje bezpośrednio enzymy tarczycy kierujące wytwarzaniem hormonów. Do nich należą tiouracyl, kobalt, PAS, tiocyjanki i inne.

Działanie tyroksyny polega na wzmożeniu przemiany komórkowej przez bezpośrednią aktywizację systemów enzymatycznych komórek i przez uczulenie ich na działanie adrenaliny oraz na pobudzeniu układu nerwowego wegetatywnego (zwłaszcza współczulnego). Po całkowitej tyreoidektomii przemiana materii obniża się o 4-0%. Omawiana grupa hormonów wywiera zasadniczy wpływ na rozwój już w życiu płodowym.